Melk goed voor elk?

Melk goed voor elk?

Over smaak valt niet te twisten, maar de meeste mensen zijn gek op gerechten die met zuivel zijn bereid: kaaspizza’s, Bossche bollen, pannenkoeken, roomijs met een flinke toef slagroom. En lachen we niet allemaal een beetje als buitenlandse bezoekers als zich verbazen over onze traditionele Nederlandse lunch: een boterham met kaas en een glas melk.

Maar in Nederland consumeren we met zijn allen wel veel melk: zo’n 120 kg per persoon per jaar. Ook zijn mensen de enige wezens die op volwassen leeftijd nog melk drinken (en dan nog van andere dieren ook). Best vreemd als je daar over nadenkt.

Hoe wordt melk eigenlijk verteerd?

Melk bestaat onder andere uit water, melkeiwitten, vet en melksuikers. Al die verschillende bestanddelen worden op verschillende plekken in de darmen als voedingsstoffen opgenomen. Water wordt zo’n beetje in het hele darmkanaal geabsorbeerd, met behulp van galzouten worden de vetten in de dunne darm opgenomen. Melksuikers en -eiwitten moeten eerst klein worden gemaakt voordat ze door de darmen worden opgenomen.

Allergie of intolerantie?

Niet iedereen verdraagt die eiwitten even goed. Sommige mensen zijn allergisch voor bijvoorbeeld koemelkeiwitten. Als zij melk drinken, komt hun immuunsysteem in opstand tegen deze eiwitten. Ze krijgen dan last van een allergische reactie. Naast allergische reacties heb je ook nog een intolerantie.  Dit gebeurt wanneer melksuikers, ook wel lactose genoemd, niet goed worden afgebroken. Omdat het immuunsysteem hier geen rol speelt, is dit geen allergie maar een intolerantie.

Wat is lactose?

Melksuikers bestaan uit twee suikermoleculen: een galactose- en een glucosemolecuul. In de dunne darm maak je een enzym aan, dat lactase wordt genoemd. Lactase is net een soort schaar dat de galactose- en de glucosemolecuul van elkaar losknipt. Pas als ze van elkaar los zijn, kunnen ze door de darmwand worden opgenomen. Normaal gesproken maken alle kleine kinderen dit enzym voldoende aan. Vanaf dat ze ongeveer 5 jaar zijn, maken ze steeds minder van dit enzym aan. Dit geldt eigenlijk voor de meeste mensen op de wereld. Een klein deel van de wereldbevolking, zo’n 10%, maakt ook op oudere leeftijd nog (veel) lactase aan. Dit geldt bijvoorbeeld voor veel Europeanen uit Noord-Europa. De meeste andere bevolkingsgroepen maken dit enzym op volwassen leeftijd niet meer aan. Zij kunnen melkproducten slecht verteren.

Wat gebeurt er als iemand niet voldoende lactase aanmaakt om de lactose door te knippen? Zo’n dubbele melksuiker (galactose+glucose) wordt niet door de darmwand opgenomen en blijft dus door de dunne darm reizen. De lactosemolecuul irriteert dan het slijmvlies dat de darmen bekleedt. Slijmvliezen zitten niet alleen in je darmen, maar ook in je longen, de bovenste luchtwegen, blaas, baarmoeder en vagina. En als je slijmvliezen in je darmen geïrriteerd zijn, zijn ook de slijmvliezen op andere plekken gevoeliger. Dit kan je bijvoorbeeld terugzien in chronische verkoudheid.

De lactosemoleculen reizen verder door de dunne darm en komt uiteindelijk aan in de dikke darm. Hier huizen heel veel darmbacteriën die een belangrijk onderdeel vormen van onze spijsvertering. Vezels die wij niet zelf kunnen verteren, worden door onze darmbacteriën afgebroken tot nuttige stoffen. Onverteerde melksuikers komen ook bij de darmflora terecht en net als iedereen zijn die gek op suiker! Ze gaan er een feestje mee vieren. Dit gaat lekker gisten, wat je kan herkennen aan een opgeblazen gevoel, rommelende darmen en windjes. Ook zorgen al die melksuikers dat minder gunstige bacteriën en schimmels (bijv. candida) kunnen gaan woekeren en goede bacteriën verdringen. En een gezond en evenwichtig microbioom is heel belangrijk voor onze weerstand, ons emotionele welzijn en nog veel meer. Hierover zal ik later meer vertellen.

En je botten dan?

Maar in melk zit toch ook veel calcium dat we nodig hebben voor stevige botten? Het klopt dat er veel calcium in melk zit. Behalve calcium zit er ook fosfor en magnesium in melk, maar de verhouding is eigenlijk niet zo goed voor ons. Door deze ongunstige verhouding is melk niet direct de beste bron van calcium. Eet je voldoende groente? Dan krijg je voldoende calcium in je voeding binnen. Voor de opname van calcium heb je vitamine D nodig (zonlicht). Je beker melk laten staan is niet het grootste risico voor botontkalking.  Er zijn nog tal van andere oorzaken voor osteoporose en nog veel meer manieren om calciumtekorten aan te vullen.

Kortom: melk is dus niet goed voor elk. Niet voor mensen met een koemelkallergie en niet voor mensen met een lactose-intolerantie. Ook heeft zuivel een verzurend effect en zijn de vetten in melkproducten van het soort dat we meestal al genoeg binnenkrijgen (omega 6 i.p.v. omega 3). Heb je geen last van zo’n allergie of intolerantie? Geniet dan gerust met mate van je zuivelproducten en zorg gewoon voor voldoende afwisseling.

Klachten door melk?

Maar heb je al jaren last van rommelende darmen, een opgeblazen gevoel, diarree of juist constipatie. Of heb je last van chronische verkoudheidsklachten, huidklachten, stijve spieren of gewrichten? Probeer dan eens een tijdje om alle zuivelproducten te laten staan. Daar kan je van opknappen.

Of ga eens naar een mesoloog, dan kunnen we kijken of je last hebt van een lactose-intolerantie. Heb je vragen of wil je meer weten, neem dan gerust contact met me op via de contactpagina, via e-mail of via Whatsapp.

Voor veel mensen is het vooral lastig om een melkvrij ontbijt te verzinnen. Volgende keer zal ik wat alternatieven geven voor een ontbijt zonder zuivelproducten. Hopelijk helpt dat je op weg naar een gezonde spijsvertering.